Εδώ και τώρα αποτελεσματικό μάνατζμεντ προσαρμοσμένο σε συνθήκες κρίσης

Ο καθηγητής Β. Παπούλιας επισημαίνει τις «κοιμώμενες» δυνατότητες στην τέχνη της διοίκησης

Της Χριστινας Δαμουλιανου / xd@kathimerini.gr

Το 2009, ο κ. Δημήτρης Β. Παπούλιας, καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, έγραψε ένα βιβλίο για την κρίση και το μάνατζμεντ, ενώ η κρίση «έτρεχε» και το μάνατζμεντ επανατοποθετείτο απέναντι στη νέα ελληνική και παγκόσμια πραγματικότητα. Τίτλος του «Η κρίση αλλάζει τη ζωή μας και το Μάνατζμεντ» (Εκδόσεις Κριτική). Σήμερα, μεσούσης ήδη της κοινωνικής και οικονομικής κρίσης, διαβάζουμε το νέο βιβλίο του, μέσα από το οποίο επισημαίνει «τις δυνατότητες που παραμένουν κοιμώμενες και αναξιοποίητες».

Με επιστημονική τεκμηρίωση, για έναν οργανωμένο τρόπο με τον οποίο μπορεί να αντιμετωπισθούν τα τρέχοντα και επείγοντα ζητήματα μέσα από τη διαχείριση και την αλλαγή τους, μας ξαναθύμισε ότι το κακό μάνατζμεντ είτε η απουσία του πληρώνονται ακριβά. Τίτλος του νέου βιβλίου του «Διαχειρίζομαι και Αλλάζω. Ταυτοχρόνως και επειγόντως» (Εκδόσεις Κριτική). Και είναι αυτές οι δύο λέξεις «ταυτοχρόνως και επειγόντως» που ανάβουν τα απανταχού «κόκκινα λαμπάκια», γιατί υποδεικνύουν «πράγματα που μπορούν να αρχίσουν τώρα». Με άμεσα αποτελέσματα για την πορεία μας προς την έξοδο από το σημερινό κοινωνικό και οικονομικό αδιέξοδο.

Οριστικές αλλαγές

Είναι μια πρόταση για την οργανωμένη διαχείριση των αλλαγών και την αντιμετώπιση των προβλημάτων, μέσα από «μιαν άλλη τεχνοπολιτική, διοικητική αντίληψη, που είναι εφικτή μέσα στην κρίση». Αλλωστε και από το προηγούμενο βιβλίο του, για το οποίο ο κ. Παπούλιας είχε μιλήσει στην «Κ», είχε υπογραμμίσει ότι «γράφτηκε για να επισημάνει μια διαφαινόμενη ευκαιρία για την ελληνική οικονομία και τη διοίκηση της χώρας, που για πολλοστή φορά μπορεί να πάει χαμένη».

Ειδικότερα, για τις επιπτώσεις της κρίσης στην τέχνη της διοίκησης -στο μάνατζμεντ- είχε εκφράσει την πεποίθηση ότι αυτό αλλάζει οριστικά. Και ότι το παραδοσιακό μάνατζμεντ ανατρέπεται εκ των πραγμάτων. Από τότε, με το βιβλίο εκείνο, ο συγγραφέας είχε ανοίξει τη συζήτηση «χωρίς υπερβολές και εξάρσεις», για την ανάδειξη νέων πρακτικών και αντιλήψεων για τον πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό ρόλο του μάνατζμεντ που, χωρίς να χάσει την έμφαση στην αποτελεσματικότητα, «μπορεί να δημιουργήσει το καινούργιο, να επισημάνει το ελπιδοφόρο και να προσδιορίσει το καινοτόμο, το συλλογικό και το ανθρώπινο».

Υπογράμμιζε ότι «το μάνατζμεντ, η τέχνη της διοίκησης, γίνεται η τέχνη των αλλαγών και των μετασχηματισμών». Και ότι, μετά τις πρόσφατες εμπειρίες, είναι εμφανής η τάση αναθεώρησης και ολοκλήρωσής του. Επίσης, ότι το μάνατζμεντ είναι πρώτα απ’ όλα μια αντίληψη για το καλύτερο, που ωστόσο υποτιμήθηκε από τις κυβερνήσεις και το κράτος ως εργαλείο προγραμματισμού και επιδίωξης της μέγιστης αποτελεσματικότητας και, ουσιαστικά, προτιμήθηκε η παλαιότερη εκδοχή του - αυτή της γραφειοκρατίας για την τήρηση των κανόνων και των διαδικασιών στη διεκπεραίωση των εργασιών και των σχέσεων του πολίτη και των επιχειρήσεων με το κράτος.

Στον ιδιωτικό τομέα

Για τον ιδιωτικό τομέα «το μάνατζμεντ έγινε σταδιακά αποδεκτό και τελικά αναγκαίο, ως μια ευρύτερη αντίληψη συνδυασμού πολλών παραγόντων, με σκοπό την εδραίωση και υλοποίηση στόχων και προγραμμάτων. Εγινε αυτοσκοπός και μερικές φορές αποθεώθηκε», ενώ παραμένει ως τέτοιο και σήμερα, με άλλες προτεραιότητες. Με το πρώτο βιβλίο, ο καθηγητής Παπούλιας απευθύνθηκε «σε όλους εκείνους που πιστεύουν ότι εχθρός του καλού είναι το καλύτερο. Ιδιαίτερα για τη χώρα μας όπου το μάνατζμεντ είναι τέχνη καινούργια και εν πολλοίς άγνωστη. Μια τέχνη, η τέχνη της διοίκησης, που μπορεί να ευαισθητοποιήσει το κράτος, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες για την παραγωγή συγκεκριμένων αποτελεσμάτων, τη διοίκηση έργων, την οργάνωση της εργασίας και την προαγωγή του πλούτου και των ιδεών. Το μάνατζμεντ με κατάλληλες πρωτοβουλίες μπορεί να συμπληρώσει κενά και να βελτιώσει ατέλειες. Να υπερβεί και να απομονώσει τη διαφθορά που είναι παγκόσμια και στον τόπο μας έχει ριζώσει ως ασθένεια μεταδοτική και με καταστροφικά αποτελέσματα».

Με δεδομένη, λοιπόν, την ταχύτητα των εξελίξεων και το απρόβλεπτο των επιπτώσεων της κρίσης, στις απόψεις του για την οικονομική κρίση και την επανατοποθέτηση της Τέχνης του Management στη ζωή και στη δράση των επιχειρησιακών οργανώσεων, προέτασσε ότι «οι επιχειρήσεις δημιουργούνται και διοικούνται από ανθρώπους που έχουν πάθος και αγάπη για την πρόοδο και την κοινωνική ευημερία. Εχουν σκοπούς και οράματα, αναζητούν τις καλύτερες λύσεις όταν συναντούν δυσκολίες, επινοούν νέες τεχνολογίες και καινοτομίες, μαθαίνουν μέσα από εμπόδια και νέες επινοήσεις». Επεσήμανε επίσης ότι «από πολλούς εκτιμάται ότι η εταιρική κοινωνική ευθύνη θα μπορούσε να είναι το νέο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των μεγάλων επιχειρησιακών οργανώσεων για τη νέα περίοδο» και ότι χρειάζεται μια επανατοποθέτηση στόχων, ιδεών και αξιών «και σ’ αυτή την κατεύθυνση η εμπειρία του παρελθόντος πρέπει να αξιοποιηθεί καταλλήλως και να συνδυασθεί με το μέλλον, που γίνεται περισσότερο δυσδιάκριτο λόγω της αβεβαιότητας και της πολυπλοκότητας της σύγχρονης παγκόσμιας πραγματικότητας». Σήμερα, στο νέο βιβλίο του, που είναι μια πρόταση για την επείγουσα και ταυτόχρονη διαχείριση και αλλαγή σε συνθήκες κρίσης, ο συγγραφέας τονίζει ότι «σε συνθήκες κρίσης τα πράγματα λαμβάνουν συνεχώς διαφορετική μορφή και σχήμα. Οι μεταρρυθμίσεις και οι αλλαγές απαιτούν ευελιξία και προσαρμοστικότητα». Και δίνει το αισιόδοξο στοιχείο, ότι υπό προϋποθέσεις, ακόμη και τα πολύ δύσκολα γίνονται προσεγγίσιμα και ευκρινέστερα, ενώ το τελικό ζητούμενο είναι ευκολότερο απ’ ό,τι πιστεύεται.